Referèndum deth 18 de junh
A ARRIBAT ETH MOMENT
MARIA VERGÉSPossiblement non se tracte deth melhor tèxte estatutari dera istòria, e ben cèrt ei que non ei pas eth madeish qu’eth
Parlament de Catalunya aprovèc aqueth dejà celèbre e nomentat 30 de seteme de 2005. Totun, e açò ei innegable, ei un pas entà deuant de totes totes. Dilhèu non ei un pas de gegant, aqueth pas ath qu’aspirauem desde fòrça sectors politics e sociaus d’un biais totaument legitim, mès ei un pas fèrm e sustot reau e realiste.
Ara ei eth temps de deishar de costat sentimentalismes e populismes e reflexionar, reflexionar damb eth cap clar e era sang heireda. S’aguest estatut non ei pas aprovat, s’es ciutadans non prenem consciéncia dera transcendéncia qu’aguesta aprovacion a d’auer enes pròplèu ans,
Catalunya e, mos agrade o non, Aran amassa damb era, queiràn en un letargi deth que costarà desvelhar e tornar a arrincar.
Ara ei eth moment de díder òc, d’auançar per un camin que mos a de portar a toti, catalans, aranesi e espanhòus, a auer ua societat mès justa, uns drets lingüistics e ues institucions reconeishudes e ua administracion renauida e cossent damb era realitat que l’entore.
Ara qu’ei eth còp de hèr a sénter que
òc, que volem auançar, e que sabem, coma en sòn moment dide’c eth filosòf irlandés E. Burke, qu’
arrés non comet un error mès gran, qu’aqueth que non hè arren pr’amor que sonque pòt hèr un shinhau.
Eth nau Estatut
E que digui òc!A. MARQUÉSEth nau Estatut qu'an aprovat es Còrts merite un
òc gras e ardon, coma era
ò oxigenanta de beròi. Que totun auem pro motius tà ratificar-le en referèndum deth 18 de junh! Neurisqui plan eth mèn
òc pr'amor qu'Aran renauís eth pacte damb Catalonha e, per tant, damb Espanha; pr'amor qu'Aran ei reconeishut coma "realitat occitana", ei a díder, de cultura e lengua occitanes (n'es mès occitanistes s'ac auessen creigut hè uns ans!); pr'amor qu'as aranesiparlants mos an reconeishut tanben es nòsti drets lingüistics en protegir er occitan que parlam e declarar-le oficiau en Catalonha; pr'amor que tot un capítol estatutari garantís era autonomia administrativa e es nòstes institucions representatives; e pr'amor qu'a costat pro coma tà mana'c tot tath lunfèrn. Ara qu'ei eth còp! Ara òc! Demora a deman e es gaviòtes populares arrasaràn damb er aliment que neurís eth nòste
òc beròi.
Naua reintroduccion
Praube Pyros!!
MARIA VERGÉS
Eth liberament per part deth Govèrn Francés de naui exemplars d’ós ròi pendent es darrèri dies, a daurit encara mès, s’açò ei dejà possible, eth debat sus aguesta, ja de per se polemica, reintroduccion.
Jos eth mèn punt de vista, era metuda en practica d’aguest Projècte Life, que non pas era sua concepcion teorica, a estat mau enfocada e, per descompdat, mau gestionada des deth prumèr moment, quan en 1996 sigueren liberadi es prumèrs exemplars.
D’aqueth moment ençà, ne tanpòc per abantes, non s’a pas amiat a tèrme cap de tipe de campanha de sensibilizacion ne d’informacion (a despiet d’existir es mieis entà hè’c, e èster previst laguens deth Programa, per part des administracions implicades). Ei cèrt que non s’a prenut en consideracion era opinion de part deth territòri afectat (opinion que, per un aute costat, a estat fòrça carrèrs manipulada e dirigida en foncion de diuèrsi interèsi) en tot dar-se, finaument, es elements ideonèus entà provocar ua reaccion contrària e herotja ad aguesta reintroduccion.
Es arguments en contra an estat abondius e s’an hèt a sénter, e es arguments a favor an estat dinamitadi constantament pr’amor dera mala praxi ena gestion e desvolopament deth Projècte.
Coma ei possible qu’era maxima institucion d’un parçan, que represente a toti es sòns ciutadans, prengue ua “postura oficiau”, fòrça contundenta, sus un ahèr coma aguest, qu’en definitiva afècte a tot er ensem dera societat, s’en cap de moment a existit ua “consulta populara” oficiau sus eth tèma?
Eth discors desaunèst e interessat amiat a tèrme, damb er aunor e perviuença deth sector ramadèr coma desencusa, dèishe percéber coma hons dera question, ua vision barrada e plea de supèrbia sus çò qu’a d’èster eth futur deth territòri.
Era mia pregunta ei: Qui se n’a brembat enquia ara des ramadèrs e des pagesi? Perqué non s’an defenut es sòns drets, tanplan legitims, de forma tan “passionau” abantes dera arribada deth plantigrad? Ei que dilhèu enquia ara aguest sector non ère pas ua pèça clau entà un desvolopament racionau e sostenible, ath delà d’èster ua des pògues mòstres viues qu’encara perduren de çò qu’a estat era nòsta istòria? Reaument, non existissen pro mieis, autant economics coma sociaus, entà esvitar e, arribat eth cas, palliar es efèctes qu’era reintroduccion posque provocar en sector ramadèr?. Perqué non se ve açò coma ua oportunitat qu’ajude a diboishar un modèl de país en que toti i ajam ua plaça?.
Un país coma eth nòste, a on era economia ei perilhosament basada en torisme de nhèu e a on non existís ua gestion deth territòri damb vistes ath futur, non pòt pas permeter-se eth luxe de barrar pòrtes de manèra tan drastica.
En un moment coma er actuau, en qu’era natura, eth paisatge…son elements clau ena geréncia deth parçan, semblarie logic pensar ena reintroduccion d’ua espècie en perilh d’escantiment coma ua oportunitat mès entath territòri e non pas coma un trebuc entath desvolopament deth madeish.
Pensi qu’ei donques de besonh, indispensable, arribar a un punt d’acòrd comun, que benefície a toti es sectors implicadi (tanben ar os), mès sustot ath país, as qu’ara i viuen e as qu’i viueràn deman.
