21.1.07

ETH PAÍS QUE VOLEM

Parlar dera ordenacion territoriau ei parlar fonamentaument de coma volem víuer en futur mès immediat. Ei parlar dera planificacion coma estrument tà melhorar era nòsta qualitat de vida. Ei a díder, era qualitat deth paisatge, deth transpòrt, der accès as servicis publics… tota ua sòrta d’elements que sense planificacion acaben, tot soent, en èster victimes de règles establides pes mercats e que non responen ar interès generau des ciutadans.
En Aran, coma ja s’a nomentat en d’auti articles, era manca de planificacion, a estat flagranta, e aué començam a pagar es conseqüéncies. Es normes deth 1982 resoleren problèmes de caractèr urbanistic, mès eth sòn caractèr de provisionalitat non les permetec abordar un dusau estadi dera planificacion, coma es servicis publics o es efèctes economics der urbanisme intensiu. Ei sabut qu’en lòcs a on eth torisme a tanta trascendéncia eth resultat d’ua mala gestion urbanistica ei tot soent era pèrda de competitivitat e eth maubaratarament de recorsi toristics de prumèr orde coma ei eth paisatge.

En Aran aguesti factors son fòrça evidents. Era desfiguracion des entors des pòbles de montanha, desdiboishadi damb er urbanisme des cases adosades, que trinquen era ordenacion tradicionau ath torn des campanaus, o era desparicion visuau de glèises honudes jos es edificis d’apartaments, son efèctes irreparables d’aguest modèu. Mès tanben en aspècte economic patiram es conseqüencies. Ruda ei eth frut dera nulla planificacion economica. Pensar en ua temporada coma era d’enguan damb es otèls de Ruda en foncionament, ei reconéisher tar ensem deth sector balanci encara fòrça mès negatius.
Donc cau caminar cap a modèus urbanistics pensadi en respectar, non sonque concèptes estètics, que tanben, se non modèus qu’instrumenten mecanismes tà arténher objectius en encastre dera sostenibilitat ambientau, economica, sociau… Ei a díder, qu’avaloren en encastre deth torisme, per citar-ne un de propèr, es creishements d’ofèrta e demana, tà evitar un collapse en sistèma que perjudique as petits establiments. O qu’esvite eth creishement de pòbles desabitadi e sense cap tipe de servicis. Que resèrve soler tà garantir equipaments sociaus de prumèr besonh. Que contribusisque a dotar es pòbles d’aguesti servicis, coma son bibliotèques o centres de dia tara gent grana.
E entà acabar, cau qu’es ciutadans participen ena definicion des objectius urbanistics. Er urbanisme a d’èster eth resultat de procèssi democratics enes quaus, non sonque es actors economics o politics an d’auer era paraula en tot deféner tot soent sonque resultats economics. Cau qu’es ciutadans poguen definir en quin entorn vòlen víuer, o coma vòlen que sigue eth sòn pòble e eth pòble que vòlen deishar as sòns hilhs.